موضوع علم النّحو: الکلمة و الجملة[1]، لأنّ النَّحو یُبحث فیه عن قواعد الکلمة و الجملة تألیفاً و إعراباً، و فائدته:
حفظ اللّسان عن الخطاء (اللحن) فی المقال[2]، و الکتابة.
القدرة على صوغ الجمل العربیّة الصحیحة لفظاً و کتباً، و الاحتراز عن الخطإ فیها.
القدرة على فَهمها الصحیحِ.
1ـ3) ارتباط النّحو مع اللغة و الصرف و البلاغة
إنّ اللغة العربیّة مجموعة من العلوم الأدبیّة یتکفّل کلٌّ منها بتبیین قواعدها الّتی یقتدر بها الطالبُ على صوغ الکلام العربی الصحیح و فهمِه و الوقوفِ على دقائقه. فبعض هذه العلوم یتکفّل بتبیین قواعد المفردات، کعلم اللغة و الصرف، و بعضها یتکفّل بتبیین قواعد الجمل و أجزائها فیها، کعلم النّحو و البلاغة، فعلم اللغة یُبیّن معانی المفردات غیرَ المشتقّة و جذورَها و خصوصیاتِها و علمُ الصرف یُبیّن قواعد التغییر اللفظی و المعنوی للکلمة قبل دخولها فی الجملة و علمُ النحو یبیّن قواعد صوغ الجمل و قوانین إعراب الکلمة بعد دخولها فیها و علم البلاغة یبیّن کیفیّة مطابقة الکلام لمقتضی الحال و إبرازه بطرق مختلفة.
[1]. ذکر بعضُ النّحاة أنّ موضوع هذا العلم هوالکلمة» و بعضُهم أنّه الکلام» و بعضٌ آخر أنّه الکلمة» و الکلام» و الأصحّ الأخیر مع تبدیل الکلام بالجملة لأنّها أعمّ منه، و قد یبحث فیه أیضا عن الجمل الّتی لیست کلاماً؛ لأنّ الکلام هی الجملة الّتی یصحّ السکوت علیها، و الجملة هی ما أُسند فیها فعل إلى فاعل أو نائبه و خبر إلى مبتدإٍ، سواء یصحّ السکوت علیها أم لا. البته باید توجه داشت که موضوع یک علم نمی تواند دو تا باشد، چون در این صورت، دو علم به شمار خواهد آمد، لذا موضوع علم نحو را بهتر است، مرکّب بخوانیم که اگر اجزایش مستقلاً مدنظر قرار گیرد، کلمه» مورد بررسی قرار خواهد گرفت، و گرنه، جمله و کلام مورد بررسی قرار می گیرد (الفوائد الصمدیة ص10، قواعد النحویة، ص 15).
درباره این سایت